Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.
Pracodawca musi zapewnić odzież i obuwie robocze
Natomiast pracodawca jest obowiązany dostarczyć nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach, jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu lub ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Przydział odzieży roboczej nie zależy od nazwy stanowiska pracy, ale od środowiska pracy, które na nim występuje (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 1 września 2021 r., sygn. akt III APa 6/21). Na pracodawcy spoczywa też obowiązek, przydzielenia niezbędnej odzieży roboczej osobom wykonującym krótkotrwałe prace albo czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na bezpieczeństwo wykonywania tych prac lub czynności.
Dopuszcza się używanie własnych ubrań
Zgodnie z art. 237(7) par. 2 ustawy Kodeks pracy (dalej: k.p.), pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie dotyczy to jednak stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi. Przepisy zastrzegają, że pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.
Pracownik odpowiada za powierzone mienie
Pracodawca ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy ich użytkowania. Odzież i obuwie, które dostarczono pracownikowi stanowią własność pracodawcy. Zgodnie z art. 124 par. 1 pkt 2 k.p., pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownik może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Czytaj także: Pracownik służby bhp musi mieć odpowiednie wykształcenie >>>
Kto musi prać odzież roboczą
W myśl art. 237(9) k.p., pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Odzież i obuwie robocze muszą posiadać właściwości ochronne i użytkowe. Pracodawca musi zapewnić ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Przepisy wskazują, że jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, to czynności te mogą być wykonywane przez pracownika. Pod warunkiem jednak, że będzie on wypłacał ekwiwalent pieniężny w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika. W przepisie nie określono metody ustalania wartości ekwiwalentu za pranie ubrań, ani nie wyłączono ryczałtowego sposobu dokonywania rozliczeń, pozostawiając tę kwestię stronom stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 maja 2019 r., sygn. akt III AUa 1002/18).
Skażone ubranie nie może zostać powierzone
Ponadto pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym. W takim przypadku, powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania jest niedopuszczalne. W myśl par. 43 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, jeżeli przeznaczona do prania odzież robocza lub ochronna może stać się powodem skażenia innej odzieży pranej jednocześnie lub jeżeli jest ona szczególnie zabrudzona, a także gdy wymagają tego specjalne względy higieny produkcji, w zakładzie pracy powinna być urządzona specjalna pralnia odzieży wyposażona w urządzenia mechaniczne do prania. Przy pralni należy zapewnić możliwość odpylania, dezynfekcji i suszenia odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także naprawy odzieży i obuwia roboczego.
Ponadto zgodnie z par. 13 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i przetwarzaniu cynku oraz ołowiu, pracodawca zapewnia czyszczenie i pranie odzieży roboczej i ochronnej zanieczyszczonej materiałami. Transport odzieży roboczej i ochronnej do wyspecjalizowanych pralni odbywa się w zamkniętych pojemnikach. Natomiast w myśl par. 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych, niedopuszczalne jest pranie przez pracowników, we własnym zakresie, bielizny i odzieży zanieczyszczonej środkami ochrony roślin.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
