Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zgodnie z art. 207 par. 2 ustawy Kodeks pracy, musi on chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. 

SZKOLENIE: Oświetlenie awaryjne - sprawdź więcej >>>

Czytaj w LEX: Praktyczne aspekty zapewnienia właściwego oświetlenia na stanowiskach pracy >>>

Oświetlenie jest czynnikiem uciążliwym 

Pracodawca powinien przeprowadzić pomiary natężenia oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy. W ten sposób, zgodnie z par. 26 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej jako: rozporządzenie), będzie mógł potwierdzić, że pracownikom zostało zapewnione oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Pomiary powinny zostać wykonane ponownie, jeśli doszło do zmiany lub modernizacji źródła światła elektrycznego albo poprzednie pomiary wykazały, że oświetlenie nie było wystarczające. Przepisy bhp nie określają częstotliwości przeprowadzania pomiarów natężenia oświetlenia elektrycznego. Nie jest ono zaliczane do czynników szkodliwych, tylko do czynników uciążliwych. Nie stosuje się więc do niego przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Czytaj w LEX: Wymagania dla pomieszczeń pracy - komentarz praktyczny >>>

Pracodawca musi zadbać o bezpieczeństwo 

Na podstawie par. 10 rozporządzenia, we wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą przebywać pracownicy, pracodawca jest obowiązany zapewnić oświetlenie elektryczne w porze nocnej lub jeżeli oświetlenie dzienne jest niewystarczające. Wymagania dotyczące oświetlenia określają Polskie Normy. Przepisy zwracają uwagę, że instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane, aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym, przepięcia atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz nie stanowiły zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych skutków.

Czytaj w LEX: Pomiary oświetlenia elektrycznego - komentarz praktyczny >>>

Czytaj w LEX: Wymagania dla oświetlenia naturalnego oraz sztucznego >>>

Czytaj także: Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy nie tylko dla pracowników >>>

Co do zasady należy zapewnić oświetlenie dzienne

Dyrektywa Rady z 30 listopada 1989 r. dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) ustanawia standard, zgodnie z którym, miejsca pracy muszą mieć w miarę możliwości oświetlenie naturalne oraz być wyposażone w oświetlenie sztuczne - dostateczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika.

Zgodnie z par. 25 rozporządzenia, w pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. Na podstawie par. 2 pkt 4 rozporządzenia, za pomieszczenie stałej pracy uważa się pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny. W orzecznictwie podkreśla się, że zastosowanie w zakładzie pracy wyłącznie oświetlenia elektrycznego jest dopuszczalne, jeżeli zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe lub niewskazane, a przeszkoda jest związana z technologią produkcji. Par. 25 rozporządzenia ma więc zastosowanie do zakładów produkcyjnych, a nie pomieszczeń, w których będzie prowadzona działalność polegająca na świadczeniu usług (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 listopada 2012 r., sygn. akt I OSK 640/12 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 marca 2011 r., sygn. akt II SA/Wa 1567/10).

MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy

Józef Gierasimiuk, Jaromir Grabowski

Sprawdź  

Częstotliwość pomiarów zależy od pracodawcy 

Par. 26 rozporządzenia zastrzega, że oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej Normie. Ponadto niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się miejsca pracy oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie narażały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia. Przepisy obligują pracodawcę do przeprowadzenia pomiarów natężenia oświetlenie i porównania wyników z wartościami podanymi w Polskich Normach. Pomiary natężenia wykonuje się po oddaniu pomieszczeń do użytku, przy tworzeniu stanowisk pracy oraz po dokonaniu modernizacji oświetlenia. Ponadto należy je przeprowadzić po zmianie rodzaju oświetlenia oraz zmianie aranżacji pomieszczenia. Przepisy nie wyznaczają częstotliwość wykonywania pomiarów natężenia oświetlenia. Ostateczną decyzję w tym zakresie musi podjąć pracodawca, mając na uwadze zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.