Pierwsza Prezes SN wniosła o rozstrzygnięcie przez powiększony skład Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego powstałego w związku z rozbieżnymi rozstrzygnięciami co do obowiązku opłacania składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (dalej: FEP) za pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, uregulowanego w art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.) - dalej u.e.p.
Zgodnie z art. 35 ust. 1 u.e.p., składki na FEP opłaca się za pracownika, który urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r. i wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p.
W ocenie Sądu Najwyższego, obowiązek odprowadzenia składki na FEP istnieje niezależnie od obowiązku ubezpieczenia emerytalnego w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art. 1 u.e.p. wyraźnie pomija zasady podlegania ubezpieczeniu z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, skupiając się m.in. na warunkach nabywania prawa, rodzajach prac, których wykonywanie uprawnia do emerytury pomostowej, obowiązkach statystycznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także, co najważniejsze, zasadach i trybie opłacania składek na FEP oraz zasadach finansowania emerytur pomostowych i rekompensat.
FEP jako fundusz celowy, którego dysponentem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jest tworzony ze składek pracodawców i dotacji budżetowych oraz przeznaczony wyłącznie na wypłaty świadczeń. Wyodrębnienie tego funduszu nie może być rozumiane jako dowód na istnienie ubezpieczenia społecznego z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nabycie prawa do emerytury pomostowej przez pracownika jest niezależne od opłacenia składki na FEP. Obowiązek jej opłacania spoczywa wyłącznie na pracodawcach zatrudniających pracowników przy pracach w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Pracodawcy, którzy uzyskują korzyści z efektów pracy tego rodzaju partycypują w tworzeniu funduszu, niezależnie od tego, czy zatrudnieni przez nich pracownicy mogą uzyskać prawo do emerytury pomostowej. Z tego względu trafne jest stwierdzenie o niewzajemności składki wniesionej na ubezpieczenie emerytalne z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak też o braku wzajemności składki na FEP, która nie jest składką na ubezpieczenie emerytalne.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe.
|
Bliżej jej, zdaniem SN, do podatków lub innych danin publicznych. Ujmowanie składki na FEP jako rodzaju daniny publicznej prowadzi do wniosku, że powinna być ona odprowadzana za każdego pracownika podlegającego ubezpieczeniu emerytalnemu z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze niezależnie od oczekiwań nabycia prawa do emerytury. Obowiązek składkowy w tym wypadku odpowiada zakresowi informacji przekazywanej do centralnej ewidencji stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w której płatnicy składki uwzględniają liczbę stanowisk pracy (art. 41 ust. 2 u.e.p.), oraz do centralnego rejestru pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (art. 41 ust. 3 u.e.p.). W rezultacie, emerytury pomostowe mogą być przyznane węższej grupie pracowników niż pracownicy, za których pracodawca opłaca składkę na FEP.
