3 sierpnia br. wejdzie w życie, podpisana 11 lipca br. przez Prezydenta, ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy ‒ Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1053). Zmiana ta ma związek z zastrzeżeniami zgłoszonymi przez Komisję Europejską, która uznała art. 176 ustawy z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. za niezgodny z przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r. zmieniającej dyrektywę Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz. Urz. WE L 269 z 5.10.2002, s. 15).
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 176 k.p., nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. W przepisie tym Rada Ministrów została również upoważniona do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu takich prac.
Z przepisu wynika, że odnosi się on do wszystkich kobiet, a nie tylko do kobiet w ciąży i karmiących piersią, co zdaniem Komisji Europejskiej stanowi przeszkodę w zapewnieniu równouprawnienia płci, szczególnie w zakresie dostępu do zatrudnienia.
Na podstawie art. 176 k.p. zostało wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.) - dalej r.w.p.z.k., określające prace lub warunki pracy, przy których wykonywaniu ogranicza się zatrudnianie przede wszystkim kobiet w ciąży i karmiących piersią, ale także prace, których w ogóle nie powinny wykonywać kobiety (także niebędące w ciąży lub w okresie karmienia piersią), a to w związku z odmiennością budowy ich organizmu i mniejszą wydolnością fizyczną.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz
|
Upoważnienie z art. 176 k.p., na którego podstawie wydano powołane rozporządzenie, jest niezgodne z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż nie zawiera wytycznych dotyczących treści aktu.
Nowelizujące przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, doprecyzowują zbyt ogólnie brzmienie art. 176 k.p.
W wyniku nowelizacji zakres regulacji ograniczono do kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią wskazując, że nie będą one mogły wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią (art. 176 § 1 k.p.). W art. 176 § 2 k.p. upoważnienie przewiduje określenie wykazu prac, których nie będą mogły wykonywać kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią, ze względu na fakt, że prace te mogą mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienia:
związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,
ze względu na sposób i warunki wykonywania tych prac, z uwzględnieniem rodzajów czynników środowiska pracy i poziomu ich występowania.
Przy określaniu tego wykazu powinna być wykorzystana wiedza na temat wpływu warunków wykonywania pracy i czynników środowiska pracy na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Tworząc powyższy wykaz, należy uwzględnić wpływ warunków wykonywania pracy i czynników środowiska pracy na rozwój płodu. Wdrażana rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 176 § 2 k.p. dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią (Dz. Urz. WE L 348 z 28.11.1992, s. 1 z późn. zm.), wymaga, aby podczas oceny ryzyka związanego m.in. z oddziaływaniem czynników biologicznych uwzględnić ryzyko, jakie te czynniki mogą stanowić dla kobiet w ciąży i nienarodzonych dzieci.
Uchwalona nowelizacja będzie miała również wpływ na zmiany przepisów:
- ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 827 z późn. zm.) - dalej u.p.o.o. Zmiana dotyczyć będzie nadania nowego brzmienia art. 48 ust. 9 ustawy, zgodnie z którym Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, nakłada obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej oraz określa stanowiska służbowe lub funkcje, na które przeznacza się kobiety do czynnej służby wojskowej, uwzględniając przepisy w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 176 § 2 k.p., a także przepisy w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych oraz potrzeby Sił Zbrojnych,
- ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1414 z późn. zm.). Zmiana dotyczy nadania nowego brzmienia art. 65 ust. 2 pkt 3, z którego będzie wynikało, że żołnierzowi zawodowemu – kobiecie będącej w ciąży lub karmiącej dziecko piersią nie powierza się wykonywania zadań służbowych uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 § 2 k.p.
Z uwagi na nowe brzmienie upoważnienia zawartego w art. 176 § 2 k.p., r.w.p.z.k. zostanie utrzymane w mocy do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowego upoważnienia określonego w znowelizowanej ustawie, jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy.
Analogicznie utrzymane w mocy zostaje, wydane na podstawie art. 48 ust. 9 u.p.o.o., rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz. U. Nr 54, poz. 321) do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowego upoważnienia określonego w znowelizowanej u.p.o.o., jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy.
