Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Przepisy prawa pracy, a w szczególności ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p., wprowadzają zamknięty katalog możliwych do zastosowania systemów czasu pracy. Niemniej w doktrynie pojawia się pojęcie tzw. nienormowanego czasu pracy, przez które rozumie się możliwość wykonywania przez określonych pracowników pracy w zwiększonym wymiarze, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia z tego tytułu.
Zgodnie z art. 151⁴ k.p., pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. W praktyce taki sposób organizacji czasu pracy kadry kierowniczej nazywany jest właśnie nienormowanym czasem pracy.
Przez pracownika zarządzającego w imieniu pracodawcy zakładem pracy rozumie się pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych. Brak jest natomiast legalnej (tzn. opisanej w prawie) definicji kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej, przez którego, zgodnie z praktycznym ujęciem, należy rozumieć pracownika kierującego zespołem pracowników wyodrębnionej organizacyjnie jednostki. Pracownicy ci za pracę w godzinach nadliczbowych nie otrzymują żadnej rekompensaty.

Dowiedz się więcej z książki
	Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

Jak wyżej wskazano, pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych jednostek organizacyjnych nie mają, co do zasady, prawa do wynagrodzenia i dodatku za pracę poza normalnymi godzinami pracy. Od zasady tej przewidziano wyjątek - zgodnie z art. 151⁴ § 2 k.p., kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 k.p., jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy
Za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę lub święto kierownikowi wyodrębnionej komórki organizacyjnej powinien być w pierwszej kolejności udzielony inny dzień wolny od pracy, a jeżeli taka forma rekompensaty jest niemożliwa, należy mu wypłacić wynagrodzenie powiększone o 100% dodatek.
Niemniej, jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 r., III PK 22/04, OSNP 2005, nr 5, poz. 65, osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych nie mogą być pozbawione prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy są zmuszone do systematycznego przekraczania obowiązujących norm czasu pracy. Czas pracy osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych powinien być bowiem planowany w taki sposób, aby mogli oni wykonać swoje zadania w normalnym czasie pracy (przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu). Jeżeli przekroczenie powszechnie obowiązujących norm czasu pracy następuje wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy, to fakt ten nie pozbawia kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych ubiegania się o wypłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

Dowiedz się więcej z książki
	Bezpieczeństwo i higiena pracy. Pytania i odpowiedzi rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł

Z wyroku tego wypływa jeszcze jeden wniosek: pracownicy zatrudnieni na stanowiskach kierowniczych powinni świadczyć pracę w pełnym obowiązującym ich wymiarze. Brak jest podstaw dla uznania, że ta grupa pracowników może dowolnie skracać swój czas pracy (chyba że niedopracowane godziny do pełnego dobowego lub tygodniowego wymiaru czasu pracy godziny zostaną odpracowane). Jeżeli pracownik zatrudniony na stanowisku kierowniczym uprawniony jest do samodzielnego ustalania swojego rozkładu czasu pracy, niedopracowane do pełnego wymiaru godziny należy uznać za nieobecność usprawiedliwioną. Brak jest podstaw, aby za czas nieprzepracowany kierownikowi przysługiwało wynagrodzenie.
Z uwagi na to, że pracownik służby bhp nie jest osobą kierującą pracownikami, ani też w imieniu pracodawcy nie zarządza zakładem pracy, nie podlega powyższym przepisom. Pracownik służby bhp może natomiast pracować w tzw. systemie zadaniowego czasu pracy, o którym mowa w art. 140 k.p., w którym nie prowadzi się ewidencji czasu pracy.