Powołane rozstrzygnięcie zapadło w sprawie o jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy wytoczonej przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Wnioskodawczyni, prowadziła biuro podróży. Obsługując klientów, zgłaszających pretensje pod adresem jej firmy, doznała zawału serca z nagłym zatrzymaniem krążenia. Po angioplastyce z implantacją stentu, poszkodowana przebywała ponad dwa miesiące w Centrum Rehabilitacji Kardiologicznej.

Zobacz także: Zawał serca wypadkiem przy pracy?>>

ZUS odmówił wypłaty jednorazowego odszkodowania, twierdząc, że zawał mięśnia sercowego był schorzeniem samoistnym, a nie skutkiem działania czynników zewnętrznych. Ocenę tę podzielił Sąd Rejonowy, zdaniem którego wnioskodawczyni nie wykazała silnego przeżycia psychicznego, czy stresu o gwałtownym charakterze, wywołanego rażąco nietypowymi warunkami pracy. Wymiana zdań z klientami, choć nieprzyjemna, nie może być uznana za źródło silnego przeżycia psychicznego. Przyjmowanie i obsługa klientów należą do normalnych obowiązków pracownika biura podróży, dlatego stres wywołany agresją werbalną nie stanowi nadzwyczajnego zdarzenia.
Argumentację tę zaaprobował Sąd Okręgowy, przypominając, że uznanie zawału serca za wypadek przy pracy wymaga ustalenia, że nastąpił on w czasie wykonywania pracy przez pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym na skutek przyczyny zewnętrznej lub wystąpienia dodatkowych zdarzeń, które w konkretnych okolicznościach mogą być uznane za współsprawcze przyczyny zewnętrzne (por. wyrok SN z dnia 25 października 1994 r., II URN 38/94, Lex nr 11920). Przyczyną tą może być także stres o znacznym nasileniu, które wywołuje negatywne skutki w organizmie, jeśli powstał wskutek okoliczności nietypowych dla normalnych warunków pracy. Stres, który przeciętny organizm jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia nie stanowi przyczyny zewnętrznej zdarzenia. To stwierdzenie odnosi się także do wnioskodawczyni, u której sąd II instancji nie stwierdził szczególnie nasilonego, stresogennego oddziaływania warunków wykonywania pracy zawodowej, które przekraczałyby przeciętne zdolności kompensacyjne organizmu.

Zobacz także: Ocena podatności na stres>>

Rozstrzygnięcie to poparł Sąd Najwyższy, podkreślając, że uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy wymaga ustalenia, że miało ono charakter nagły, było wywołane przyczyną zewnętrzną, pozostawało w związku z wykonywaną pracą i doprowadziło do powstania urazu. Przy kwalifikacji konkretnej okoliczności, jako przyczyny zewnętrznej, ważne jest, aby stanowiła ona przyczynę sprawczą zdarzenia, natomiast nie musi być przyczyną wyłączną, jedyną (por. wyrok SN z dnia 29 listopada 1990 r., II PR 52/90, Lex 14934). W wielu swoich wypowiedziach Sąd Najwyższy przyjmował, że wykonywanie przez pracownika, który doznał zawału serca w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, zwykłych czynności nie może być uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy (zob. np. wyrok SN z dnia 16 kwietnia 1997 r., II UKN 66/97, Lex nr 31070; z dnia 21 maja 1997 r., II UKN 130/97, Lex nr 31713). W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się także, że stres związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który przeciętny organizm ludzki jest w stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną zdarzenia (por. np. wyrok SN z dnia 7 października 1986 r., II URN 166/86, Lex 13015).
W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni nie wykazała nadmiernego przeciążenia obowiązkami pracowniczymi, silnego przeżycia psychicznego, czy stresu o gwałtownym charakterze, wywołanego rażąco nietypowymi warunkami pracy. Brak podstaw do uznania, że stan napięcia psychicznego miał charakter niecodzienny, znaczący i na tyle intensywny, by mógł być uznany za zewnętrzną przyczynę zdarzenia. Przyjmowanie klientów i ich obsługa należy do normalnych (codziennych) obowiązków pracownika biura podróży, a stres wywołany reakcją niezadowolonych klientów nie jest nadzwyczajnym zdarzeniem w pracy pracownika biura podróży.
Mając na uwadze wszystkie te okoliczności, Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną.

Zobacz także: Czasem nadmierny stres spowoduje wypadek przy pracy>>

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.