Przy zakupie używanych maszyn należy domagać się od sprzedającego instrukcji obsługi (dawnej “DTR” - dokumentacja techniczno-ruchowa). Instrukcja obsługi powinna być dostarczona nabywcy przez producenta lub sprzedawcę wraz z każdym egzemplarzem maszyny. W instrukcji producent określa wszystkie wymagania dotyczące prawidłowego i bezpiecznego transportu, montażu, konserwacji, regulacji, użytkowania i demontażu maszyny. Z reguły dokumentacja zawiera również zasady bezpieczeństwa pracy związane z obsługą maszyny oraz schematy prawidłowych podłączeń elektrycznych i układów elektronicznych, co wykwalifikowanemu elektrykowi lub elektronikowi ułatwi podłączenie i uruchomienie maszyny zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa.

Warto zwrócić uwagę na wymagania z rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) – dalej r.z.w.m. Przewiduje ono, że zastosowanie maszyny zgodnie z przeznaczeniem to użytkowanie jej zgodnie z informacjami zawartymi w instrukcji, oraz że możliwe do przewidzenia niewłaściwe użycie to użytkowanie maszyny w sposób niezgodny z informacją zawartą w instrukcji. Niewłaściwe użycie to takie, które może wynikać z dających się łatwo przewidzieć ludzkich zachowań. Dlatego producent (lub jego upoważniony przedstawiciel) ma obowiązek określić w instrukcji nie tylko zastosowanie maszyny zgodne z przeznaczeniem, ale także możliwe do przewidzenia niewłaściwe jej użycie.

Producent powinien wskazać w instrukcji rodzaj i częstotliwość kontroli i konserwacji maszyny, wymaganych ze względów bezpieczeństwa oraz części, które ulegają zużyciu, a także określić kryteria ich wymiany. Ponadto instrukcja powinna w szczególności zawierać: deklarację zgodności WE lub dokument z treścią deklaracji zgodności WE, rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania, opis zastosowania maszyny zgodnego z przeznaczeniem, ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania maszyn, które, jak wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce, instrukcje montażu, instalowania i łączenia, zawierające rysunki, schematy i sposoby mocowania oraz określenie podwozia lub instalacji, na jakich maszyna powinna być zamontowana, w tym dotyczące instalacji i montażu, mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań, sposób postępowania w razie wypadku lub awarii.

Trzeba ponadto pamiętać, że dla szeregu maszyn należy przeprowadzić ocenę zgodności z wymaganiami zasadniczymi. Załącznik nr 5 do r.z.w.m. podaje wykaz takich maszyn.

Przy zakupie używanej maszyny wyprodukowanej przed 1 stycznia 2003 r. trzeba sprawdzić czy dotychczasowy właściciel dostosował ją do wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.), co powinien był uczynić do dnia 1 stycznia 2006 r. Jeżeli sprzedający tego nie zrobił w podanym czasie, obowiązek ten przenosi się na kupującego, który przed uruchomieniem maszyny powinien dostosować ją do wymagań minimalnych.

Edward Kołodziejczyk