Czy w sytuacji braku zapewnienia wymaganej temperatury w pomieszczeniach pracy (14oC dla pracy ciężkiej i 18oC dla lekkiej i biurowej) pracodawca może rekompensować ten fakt, dostarczając pracownikom posiłki regeneracyjne i gorące napoje?
Czy bezwzględnie musi zapewnić ogrzanie pomieszczeń do wymaganej temperatury (dotyczy sytuacji związanych z mroźną zimą i spadku temperatury do 13oC dla lekkich prac fizycznych na hali produkcyjnej)?

Pracodawca powinien bezwzględnie zapewnić ogrzanie pomieszczeń do wymaganej temperatury.
W myśl art. 207 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Zgodnie z § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (287 K), chyba, że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).
Jeżeli temperatura w miejscu pracy jest za niska i zachodzi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika lub osób postronnych, pracownik może odmówić świadczenia pracy zgodnie z art. 210 k.p. Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w art. 210 § 1 k.p., pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 283 k.p., kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 do 30.000 zł.
Osobnym zagadnieniem jest zapewnienie odpowiednich posiłków i napojów Należy pamiętać, że pracodawca jest obowiązany do nieodpłatnego wydawania posiłków i napojów dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Przysługują one pracownikom wykonującym prace fizyczne na otwartej przestrzeni w okresie zimowym (od dnia 1 listopada do dnia 31 marca), jeżeli powodują one spalenie w ciągu jednej zmiany roboczej 1500 kalorii (w przypadku mężczyzn) lub 1000 kalorii (u kobiet). Na tych samych zasadach posiłki przysługują też pracownikom zatrudnionym w pomieszczeniu zamkniętym, jeżeli utrzymuje się w nich temperatura poniżej 10°C. Z kolei gorące napoje należy wydawać m.in. osobom zatrudnionym w warunkach mikroklimatu zimnego lub przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C.

Rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279).

Roman Majer