Czy w sytuacji rozpoznanej i stwierdzonej decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego choroby zawodowej oraz braku dopuszczenia przez lekarza medycyny pracy do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku można pracownikowi, za jego zgodą, udzielić urlopu wypoczynkowego (po nieobecności z tytułu choroby trwającej ponad 30 dni)?
W wyroku z dnia 20 marca 2008 r., II PK 214/07, OSNP 2009, nr 15-16, poz. 194 Sąd Najwyższy dopuścił możliwość rozpoczęcia urlopu pomimo braku odbycia kontrolnych badań lekarskich. Jednak we wcześniejszym orzecznictwie SN wypowiadał się negatywnie o możliwości udzielenia urlopu wypoczynkowego, gdy pracownik nie poddał się wcześniej badaniom kontrolnym po okresie trwającej co najmniej 30 dni choroby. Zwrócono tam uwagę na sprzeczność celów urlopu wypoczynkowego z okresem niezdolności do pracy.
Zgodnie z art. 229 § 2 zdanie 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
We wcześniejszym orzecznictwie Sąd Najwyższy wypowiadał się negatywnie o możliwości udzielenia urlopu wypoczynkowego pracownikowi, który nie poddał się badaniom kontrolnym po okresie trwającej co najmniej 30 dni choroby. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2000 r., I PKN 565/99, OSNP 2001, nr 17, poz. 530 SN przyjął, że "rozpoczęcie przez pracownika korzystania z udzielonego mu przez pracodawcę urlopu wypoczynkowego jest równoznaczne ze stawianiem się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności w rozumieniu art. 53 § 3 k.p., chyba że nie było podstaw do udzielenia tego urlopu z powodu przedłużającej się niezdolności do pracy". Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2006 r., III PK 26/06, LEX nr 551013, a także w uzasadnieniu do wyroku z dnia 28 października 2009 r., II PK 123/09, LEX nr 551056, według którego "niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, w związku z czym udzielenie urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne, także wówczas, gdy pracownik wyraził na to zgodę. (...) Nie ma podstaw do uznania za naruszenie przepisów odmowy udzielenia urlopu na żądanie zgłoszone przez pracownika przebywającego jeszcze na zwolnieniu lekarskim, bowiem przy braku orzeczenia o zdolności do wykonywania pracy uwzględnienie takiego wniosku mogłoby być równoznaczne z niedopuszczalnym udzieleniem urlopu wypoczynkowego osobie niezdolnej do pracy."
Jednakże w wyroku z dnia 20 marca 2008 r., II PK 214/07, OSNP 2009, nr 15-16, poz. 194, Sąd Najwyższy uznał, że "nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy (art. 165 § 1 i art. 229 § 2 k.p.) rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni." W uzasadnieniu SN stwierdził, że "urlop wypoczynkowy polega na czasowym niewykonywaniu pracy na dotychczasowym stanowisku i już tylko z tego powodu nie można przyjąć, że niezbędnym warunkiem rozpoczęcia urlopu jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich. Badania te są niezbędne przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, natomiast nieprzeprowadzenie ich przed urlopem nie pozostaje w sprzeczności z istotą urlopu wypoczynkowego. (...) Ażeby spełniać warunki i cele urlopu wypoczynkowego, wypoczywać z wyłączeniem czynności z zakresu wykonywania pracy nie było potrzebne, a na pewno nie było niezbędne wykazanie specjalnej zdolności do kontynuowania wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Takie sprawdzenie z pewnością mogło poczekać do momentu, w którym strony stosunku pracy - pracodawca i pracownik - musiałyby decydować o tym, czy pracownik w związku z długotrwałą niezdolnością do pracy, może być dopuszczony do faktycznego wykonywania obowiązków pracowniczych na dotychczasowym stanowisku. Kwestie z tym związane mogły być i powinny być przedmiotem specjalnego określenia ich przez strony stosunku pracy."
W sytuacji jednak, kiedy zostało wydane orzeczenie o istnieniu przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy, udzielenie urlopu w mojej ocenie może budzić wątpliwości.
Kamil Szymański