Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.
Co do zasady, wypadek pracownika w drodze z domu do placówki medycznej, w której ma zostać poddany badaniom profilaktycznym (okresowym lub kontrolnym), należy zakwalifikować jako wypadek w drodze do pracy. W opisanym przypadku może się to jednak niefortunnie skończyć dla samej zainteresowanej, a mianowicie pozbawieniem jej prawa do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia, w związku z zaistnieniem sytuacji analogicznej do wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy.
Stosownie do art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
Zobacz także: Zmiana stanowiska pracy a okresowe badania lekarskie>>
Przejawem powyższej powinności, zgodnie z art. 229 k.p., jest obowiązek zapewnienia pracownikom, na swój koszt, profilaktycznej opieki lekarskiej. Na tę opieką składają się trzy rodzaje badań: (1) wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe; (2) okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy oraz (3) kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.
Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.).
Zobacz także: Badania lekarskie pracowników>>
Stosownie do art. 57b ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.) za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
Ponadto, za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
3) zwykłego spożywania posiłków,
4) odbywania nauki lub studiów.
Zobacz także: Na jakiej podstawie można nie uznać zdarzenia za wypadek w drodze do pracy?>>
Zobacz także: Przeprowadzanie badań profilaktycznych - badania okresowe - końcowe>>
@page_break@
Szczegółowe zasady, tryb uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposób jego dokumentowania, wzór karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz termin jej sporządzania określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznejz dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 924).
Zobacz także: Jak rozumieć związek przyczynowy między wypadkiem przy pracy a niezdolnością do pracy?>>
Analizując typową sytuację pracownika, który ulega wypadkowi w drodze z domu do placówki medycznej, w której miałby zostać poddany badaniom profilaktycznym, należałoby zakwalifikować ją jako wypadek w drodze do pracy. Wynika to z faktu, iż pracownik udając się na podstawie wydanego przez pracodawcę skierowania na badania lekarskie – równoważnego z poleceniem służbowym – realizuje jeden ze swych podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy.
W opisanym przypadku mamy jednak do czynienia z sytuacją o tyle nietypową, że wykonywanie badań profilaktycznych w trakcie zwolnienia lekarskiego – nawet w ostatnim dniu tego zwolnienia – jest niedopuszczalne i może stanowić podstawę do pozbawienia pracownika prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia, a to w związku z wykonywaniem w okresie orzeczonej niezdolności do pracy "pracy zarobkowej" (w omawianym przypadku ów przepis mógłby zostać zastosowany per analogiam) lub wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.).
Niezależnie od dalszego biegu wydarzeń, warto by pracodawca w przyjęty w zakładzie sposób wprowadził – czy też podkreślił – zasadę, zgodnie z którą pracownicy mogą odbywać badania kontrolne dopiero po zakończeniu okresu niezdolności do pracy wynikającej ze zwolnienia lekarskiego.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.